معرفی روستاي تاريخي وانشان
وانشان
روستای وانِشان از توابع شهرستان گلپایگان واقع دراستان اصفهان است.اين منطقه وسیع، ازكهن ترين
خاستگاه هاي تمدني در نجد ايران است،که صدها روستاي قديمي،زيبا و مهم را درخودجاي داده است.
روستاي وانشان در 12 کيلومتری جنوب شهرستان گلپايگان و 15 کیلومتری شمال خوانسار قرار دارد
به دليل نزدیکی به ارتفاعات داري آب و هواي بسيارخوبي است.
نام این روستا وانشان یا به زبان محلی وانشون است. البته درنوشته های دیگر به نام ونیشون نیز از آن
ياد شده است.
ولی نعمتان وانشان
یادشان گرامی باد
اين روستا داراي 2 مرتع ييلاقي و قشلا قي است كه هر دو به عنوان مرتع عمومي بنام تعدادي از افراد
و اهالي روستاي وانشان مميزي شده و پروانه مرتع داري براي آنان صادر شده است.
البته اين مراتع در سالهاي گذشته به علت بهر ه برداري بي رويه و بدون برنامه تا حد زيادي تخريب شده
و پوشش گياهي آن وضعيت چندان مناسبي ندارد و عمدتاً از بوته هاي خاردار گون و ديگر گياهان غير
خوش خوراكي مرتعي تشيكل شده است. تخريب پوشش گياهي مراتع اطراف روستا مستقيما ً بر
تشديد فرسايش خاك و عدم ذخيره سازي آب درخاك و ايجاد روان آب و سيلاب تأثير خواهد داشت.
لذاحفظ پوشش گياهي مراتع اطراف روستا نقش مهمي دربقاي طبيعت اطراف روستا، تقويت آ بهاي
زيرزميني بخصوص آب پايه قنوات روستا كه حيات اراضي زراعي روستا كاملاً به آنها وابسته است، دارد.
بنای تاریخی آرامگاه امام زاده ابوالفتوح {شاهزاده سلیمان فرزند فرزند امام موسی بن جعفر(ع)} متعلق
به قرن دهم هجری شمسی، در این روستا قرار دارد. البته با توجه به گفته
اکثر ساکنین این روستا قدمت این امامزاده به بیش از هزار سال میرسد و یکی
از ادله های گفته این افراد وجود درخت عظیم و فوق العاده قدیمی کنار دیوار
این امامزاده میباشد. مردم نسبت به این امامزاده ارادت خاصی دارند و با
توسل به این عزیز از نوادگان اهل بیت به بسیاری از حاجات خود رسیده اند.
بنای امام زاده به صورت گنبد ۱۲ ترک از نوع رک بوده و از دو بخش اصلی و
الحاقی تشکیل شده است. بخش اصلی بنا فضای زیر گنبد خانه بوده که مربوط به
دوره ی صفویه و بخش الحاقی مربوط به دوره ی قاجاریه با تاریخ ساخت ۱۳۳۸
است. هم چنین در دوره ی معاصر نیز الحاقاتی به بنا افزوده گشته است. فضای
داخلی گنبد خانه دارای یک صندوق چوبی منبت کاری شده ی بسیار نفیس است که در
حال حاضر درون یک ضریح بسیار زیبا قرار گرفته است. متاسفانه به دلیل قرار
گیری صندوق چوبی درون ضریح امام زاده مشخص نیست که در چه دوره و توسط چه
کسی ساخته شده است.
در فضای کنار گنبد خانه فضایی مستطیل شکل با
آسمانه یا سقف تیر پوش و مسطح قرار دارد که زیر سقف چوبی دارای نقاشی ها
روی چوب به همراه خوشنویسی بسیار نفیس با خطوط نستعلیق است.
طبق کتیبه ی نوشته شده روی آن این آسمانه چوبی توسط استاد محمود نجار
ساخته شده و کارهای نقاشی و خوشنویسی آن توسط استاد یوسف خوانساری در سال
۱۳۳۸ کشیده شده اند.
درب قدیمی امامزاده
این درب نقطه کمال منبت کاری دوران شاه تهماسب صفوی است.کتیبه موجود در روی آن ساختش را به قاسم حسین خوانساری نسبت می دهد و امام جلال الدین را به عنوان وقف کننده آن معرفی می کند.وی در سال ۹۸۴ه.ق از طرف شاه تهماسب بیگلر بیگ منطقه(چیزی شبیه به فرماندار امروزی)شد.تاریخ اتمام در بر اساس کتیبه روی آن ۹۹۰ه.ق می باشد. بر روی درب انبوهی از منبت کاری کم عمق با نقوش اسلیمی و ختایی٬با یک نسبت برابر٬ ملاحظه می شود.
در این روستا محصولات باغی نظیر انگور، سیب، هلو و گلابی همچنین محصولات سیفی نظیر خیار و
سبزیجات کاشته می شود. گردو نیز یکی از محصولات این روستاست.
کوه تیر یکی از معروفترین قله های مجاور این روستا است.
مکان هاي معروف وسياحتي وانشان :
۱-لمبي
2-مورا (چشمه گردکوني!)
3-دزي
4- ديگا
5- بابادودورشاه!
6- کوه محد حيدر
7- قلعه جمال!
8- حسن آباد
9- مزرعه اميريه
10-کوه محد حيدر
۱۱- و.......
(گویش مردم وانشان)که وانشانی،ونیشونی ومردم این روستا اونشونی می نامند(جزئی ازگويش هاى
ايران مرکزى و شمال غربى)ازگویش های رایج درمنطقه کاشان اصفهان شمرده می شودوشباهت هایی
به گویش خوانساری دارد اما روانتر و بدون لهجه.
زبان وانشان
به جرات بتوان گفت زبان وانشانی یکی از قدیمی ترین زبان های ایرانی و حتی دنیاست شاید
تعجب کنید اما کلماتی که امروزه در زبان وانشانی به کار می رود با وجود اینکه بسیاری از کلمات اصیل
آن فراموش شده ، کلماتی است که در زبان های فارسی 5 الی 6 هزار سال قبل که بکار می رفته است
برای اثبات ادعای خودم جند دلیل می آورم و از کسانی که در زمینه ادبیات کار می کنند تقاضا دارم
بیشتر در این زمینه تحقیق کنند و در صورت درست بودن حرف من مثال های بیشتری نیز بیاورند . شاید
یکی از دلایلی که بتوان ذکر کرد وجود بیش از حد حروف (گ)(ژ)(پ)(چ) در زبان وانشانی باشد و چون این
حروف وجه تمایز بین زبان فارسی اصیل و عربی که جزو اولین زبان های تکامل یافته در تاریخ بشر است
می توان این اداعا را کرد که زبان وانشانی اصیل ترین زبان فارسی است که هنوز باقی مانده چون در هر
زبانی ازاین حروف بیشتر باشدمی توان گفت آن زبان به فارسی اصیل نزدیک تراست مثالی که می توانم
برای این اداعای خود بیاورم این است که اگر دقت کرده باشید صرف فعل های زبان وانشانی از قانون
جالب و دقیقی پیروی می کند که انشا الله در آینده به آن قوانین اشاره می کنیم اما این نکته ای که
می خواهم بگویم این است که در صرف این فعل ها از حرف (ژ) در شناسه سوم شخص مفرد و جمع
استفاده می شود
به مثال زیر توجه فرمایید :
اول شخص مفرد : اِمِگُ ( می خواهم ) ****** اول شخص جمع : اِمونِگُ (می خواهیم )
دوم شخص مفرد : اِدِگُ ( می خواهی ) ****** دوم شخص جمع : اِدونِگُ ( می خواهید )
سوم شخص مفرد : اژِگُ ( می خواهد ) ****** سوم شخص جمع : اِژونگُ ( می خواهند )
همان طور که می بینید در تمام فعل های وانشانی در سوم شخص مفرد و جمع حرف (ژ) استفاده
می شود . که این خود باعث می شود این حرف در بسیاری از جملات زبان وانشانی تکرار شود .
دستور زبان وانشونی
صرف فعل زدن در زبان وانشان
بیم خُوست ، بید خُوست ، بیژخُوست
بیمون خُوست ، بیدون خُوست ، بیژون خُوست
صرف فعل شستن در زبان وانشان
بَم ششت ، بَدششت ، بَژشُشت
بَمون شُشت ، بَدُن شُشت ، بَژون شُشت
صرف فعل خواستن در زبان وانشان
اِمگو ، اِدگو ، اِژگو
اِمونِگو ، اِدونِگو ، اِژونِگو
صرف فعل دانستن در زبان وانشان
زُنون ، زُنِه ، زُنو
زُن مین ، زُن گِه ، زُننّد
صرف فعل آمدن در زبان وانشان
بَمِ ِون ، بَمیه ، بَمَه
بَمیمین، بَمیگِه ، بَمِن ده
صرف فعل رفتن در زبان وانشان
ِبشتون ، بشته ، َبشه
ِبشتِمین ، ِبشتِگِه ، ِبشتِند
یکی دیگر از ویژگی های جالبی که زبان وانشانی دارد و شاید کمتر کسی به آن توجه کرده باشد خلاصه
و کوتاه بودن جملات آن است به طوری که اگر با معادل فارسی آن مقایسه شود بسیار کوتاه تر است به
گونه ای که گاهی اوقات جملات آن به کلمه شبیه می شود . مانند جمله ( کِژِگُ بَشُ) که معال فارسی
آن می شود ( چه کسی می خواهد برود) همان طور که می بینید جمله وانشانی بسیار کوتاه تر از
معادل فارسی آن است . 6 کاراکتر برای نوشتن جمله وانشانی و 20 کاراکتر برای نوشتن جمله فارسی
می باشد.
****
سيد شهيدان اهل قلم، سيد مرتضي آويني دریکی از مقالات خود، روستاي وانشان و امامزاده ي آن
اين چنين توصيف كرده است:
«روستای وانشان در پناه شاهزاده ابوالفتوح فرزند امام موسی بن جعفر(ع) است و رو ح پرفتوح او معرج
تقرب مردم وانشان به خداست. مؤذن پیر (مرحوم روحانی حاج صادق) زارع است و فراتراز آن،عهدد یگری
نیز با خدا بسته است تا رسالت او را از طریق قرآن و روایات به مردم ابلاغ كند.
ببینید چگونه خداوند یاران خود را از شهرهای دور و روستاهای دورتر، ازمیان خانه های صمیمی
كاهگلی روستاها و از میان آپارتما نهای لانه زنبوری شهرها بر می گزیند و آنان را به مصاف باطل فرا
می خواند. مردم خوب روستای وانشان درپناه امامزاده ابوالفتوح هستند و او را بر خود و اعمال خویش
شاهد گرفته اند
تصاویر دیدنی از کوه دروازه بهشت در چین 